Category: Quốc tế

Sau thỏa thuận với Mỹ, Trung Quốc bắt đầu thiết kế một cơ chế cấp phép xuất khẩu đất hiếm nhanh và gọn hơn.

Nguồn tin Reuters cho biết Bộ Thương mại Trung Quốc đã thông báo với một số công ty về quy trình xin giấy phép xuất khẩu đất hiếm tinh gọn hơn trong tương lai. Cơ quan này đã phác thảo sơ bộ các loại hồ sơ cần chuẩn bị.

Giấy phép mới dự kiến hiệu lực trong một năm và nhiều khả năng cho phép tăng sản lượng xuất khẩu. Để chuẩn bị hồ sơ mới, doanh nghiệp sẽ yêu cầu khách hàng mua đất hiếm của họ cung cấp thêm thông tin.

Động thái nới lỏng xuất khẩu đất hiếm là kết quả sau cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề Hội nghị Thượng đỉnh APEC tại Hàn Quốc hôm 30/10. Theo đó, Washington giảm thuế nhập khẩu hàng Trung Quốc. Đổi lại, Bắc Kinh đồng ý duy trì xuất khẩu đất hiếm và hoãn áp dụng chính sách kiểm soát chuỗi cung ứng khoáng sản này một năm.

Đất chứa các nguyên tố đất hiếm tại Liên Vân Cảng, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. Ảnh: Reuters

Cuối tuần trước, Nhà Trắng tuyên bố Bắc Kinh đã đồng ý áp dụng các loại giấy phép chung và coi đây là sự chấm dứt biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Tuy nhiên, thỏa thuận tháng trước chỉ đề cập việc tạm hoãn chính sách siết chuỗi cung ứng đất hiếm mà Bắc Kinh công bố vào tháng 10. Bộ Thương mại Trung Quốc cũng chưa đưa ra bình luận về các hạn chế xuất khẩu 7 loại đất hiếm được áp dụng vào tháng 4.

Theo các nguồn tin, giới chức Trung Quốc đang xem xét các loại giấy phép xuất khẩu đất hiếm và thông tin rõ ràng hơn có thể được công bố cuối năm. Giấy phép chung có thể sẽ khó xin với người mua liên quan đến quốc phòng hoặc các lĩnh vực nhạy cảm khác.

Trung Quốc sản xuất hơn 90% lượng đất hiếm đã qua chế biến và nam châm đất hiếm trên thế giới. Trong khi đó, Mỹ nhập khẩu 70% lượng hợp chất và kim loại đất hiếm từ nước này giai đoạn 2020-2023, theo Cục Khảo sát Địa chất. Từ chỗ ít được chú ý, khoáng sản này nổi lên thành đòn bẩy đàm phán mạnh mẽ nhất của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới năm nay.

Vào tháng 4, Bắc Kinh ra yêu cầu các nhà xuất khẩu phải xin giấy phép cho mọi lô hàng, với quy trình phức tạp và kéo dài. Kết quả, ngành công nghiệp toàn cầu đối diện thiết hụt vào tháng 5, khiến một số nhà máy ôtô tạm dừng hoạt động. Trong số 2.000 đơn đăng ký nhập đất hiếm của các công ty châu Âu nộp kể từ tháng 4, chỉ hơn một nửa được chấp thuận.

Với 1.000 tỷ USD, Musk có thể mua hết xe bán ra ở Mỹ một năm, 2.000 chiếc du thuyền Jeff Bezos sở hữu hay toàn bộ nhà ở Hawaii.

Ngày 6/11, hãng xe điện Mỹ Tesla thông báo hơn 75% cổ đông đã bỏ phiếu ủng hộ đề xuất gói thù lao mới nhất cho CEO Elon Musk trong cuộc họp đại hội cổ đông.

Gói thưởng được chia làm 12 phần, tương ứng với một loạt chỉ tiêu hoạt động hoặc tài chính. Gói này đồng nghĩa Musk có thể được nhận tới 275 triệu USD một ngày, lớn hơn bất kỳ gói thù lao nào khác trong lịch sử cho CEO.

Hội đồng quản trị Tesla lý giải gói thù lao này nhằm giữ chân CEO. Musk từng đề cập đến việc rời đi nếu không được trao thêm quyền kiểm soát hãng xe điện. Bản thân ông tháng trước cũng khẳng định không cần thêm tiền, mà muốn có nhiều quyền biểu quyết hơn để kiểm soát Tesla.

“Tôi không định tiêu số tiền đó. Tôi cần có đủ quyền biểu quyết để tạo ảnh hưởng lớn tại công ty, nhưng không cần lớn đến mức tôi không thể bị sa thải nếu phát điên”, ông nói. Thực tế, Musk hiện là người giàu nhất thế giới, với tài sản 473 tỷ USD, theo Bloomberg Billionaires Index.

Elon Musk tại một sự kiện ở Los Angeles, California, Mỹ ngày 13/4/2024. Ảnh: Reuters

Tuy nhiên, để hình dung 1.000 tỷ USD lớn đến mức nào, CNN đã làm một số so sánh có thể mua được những gì.

Xét trong cùng ngành, nó có thể mua được toàn bộ số ôtô dự kiến bán ra tại Mỹ trong năm nay. Dễ hình dung hơn, sản lượng xe mới bán ra ở nước này năm ngoái đạt 15,9 triệu chiếc, theo thống kê của Wards Intelligence.

Tuy nhiên, tiêu 1.000 tỷ USD cách này sẽ kém hiệu quả vì xe vừa mua đã mất giá. Trong khi, cùng số tiền có thể thâu tóm hết loạt đối thủ lớn trong ngành gồm Toyota, Volkswagen, Stellantis, Hyundai, Ford và GM.

Trường hợp kinh doanh xe điện không thành công, Musk có thể quay lại kinh doanh xe động cơ đốt trong, bằng cách dùng gói thù lao mới của mình mua lại 3 ông lớn dầu khí Mỹ gồm ExxonMobil, Chevron và ConocoPhillips.

Trường hợp đầu tư ngoài ngành, 1.000 tỷ USD mang đến nhiều lựa chọn. Ví dụ, số tiền này có thể mua hãng đồ uống Coca-Cola giá trị 300 tỷ USD và dùng phần tiền thừa tặng mỗi người trên Trái Đất một lốc 12 lon nước ngọt.

Hay nếu lấn sân sang bất động sản, Musk có thể mua được 333 tòa tháp chọc trời “siêu cao” đang xây dựng làm trụ sở mới của ngân hàng JPMorgan Chase ở Park Ave, New York (Mỹ). Tòa tháp cao 423 m, đạt tiêu chuẩn công trình xanh LEED Platinum v4, với giá trị đầu tư 3 tỷ USD. Với bất động sản nhà ở, 1.000 tỷ USD có thể mua được toàn bộ 572.781 căn nhà ở Hawaii, giá trung bình 826.575 USD.

Nếu không lựa chọn đầu tư hoặc kinh doanh, 1.000 USD cũng có thể dùng cho các chi tiêu phục vụ cuộc sống hoặc từ thiện. Ví dụ, số tiền này có thể mua được 2.000 chiếc du thuyền mà tỷ phú Jeff Bezos đang sở hữu. Tuy nhiên, lựa chọn này phải cân nhắc đến việc chi thêm 25 triệu USD bảo dưỡng hàng năm cho mỗi chiếc.

Hoặc Musk có thể mua 465 chiếc Icon of the Seas, du thuyền lớn nhất thế giới hiện nay của Royal Caribbean. Con số này xấp xỉ tổng lượng tàu của Hải quân Mỹ.

Trường hợp không chi cho những thương vụ hay hàng hóa lớn, Musk có thể chi tiêu lặt vặt 40 USD mỗi giây, liên tục 24/7 trong suốt 792,5 năm. Tuy nhiên, kịch bản này không khả thi so với việc 1.000 tỷ USD có thể phát cho mỗi người Mỹ hơn 2.900 USD. Phương án này vẫn có rủi ro là làm gia tăng lạm phát.

Trên đây là một số phép so sánh giả tưởng, song CNN nhận định điều đang thật sự diễn ra là “thế giới đang bước vào kỷ nguyên mà các công ty và CEO có thể tích lũy tài sản lớn đến mức tâm trí con người không thể hiểu nổi”.

Theo đó, sự giàu có ở đỉnh kim tự tháp kinh tế đã vượt xa bất cứ con số nào xuất hiện trong tài khoản ngân hàng của cá nhân bình thường. Và nếu nhìn vào gói thù lao 1.000 tỷ USD của Musk, cảm giác núi nợ công 38.000 tỷ USD của Mỹ bớt áp lực, vì chỉ bằng mức chi trả cho 38 CEO Tesla.

Và điều cần lưu ý, để nhận được trọn vẹn số tiền này, Tesla và Musk phải đạt được loạt chỉ tiêu mà cổ đông đề ra, bao gồm việc tăng vốn hóa thị trường của hãng xe điện này thêm 466% từ quy mô đã rất lớn.

Các chỉ tiêu khác bao gồm đạt mốc 20 triệu lượt giao xe, 10 triệu lượt đăng ký FSD (xe tự lái hoàn toàn) đang hoạt động, giao 1 triệu robot hình người Optimus và 1 triệu robotaxi hoạt động thương mại. Theo báo cáo hồi tháng 9/2025, Tesla đã giao được hơn 8 triệu xe. Trong khi, chưa có robot Optimus thương mại hóa và Musk cũng không đưa ra ngày cụ thể để đạt mục tiêu đó.

Theo CNN , các chỉ tiêu đề ra cho Musk có khả thi hay không tùy thuộc vào người trả lời nhưng khả năng ông đạt được dĩ nhiên không phải bằng 0.

Phiên An ( theo CNN, Reuters, CNBC )

Chỉ số niềm tin tiêu dùng tháng 11 của người Mỹ xuống thấp nhất kể từ giữa năm 2022, khi chính phủ đã đóng cửa hơn một tháng.

Ngày 7/11, Đại học Michigan công bố kết quả khảo sát niềm tin tiêu dùng trong nước. Theo đó, chỉ số này chỉ đạt 50,3 điểm trong tháng 11, giảm so với 53,6 điểm tháng trước. Đây cũng là mức thấp nhất kể từ tháng 6/2022.

“Khi chính phủ đã đóng cửa hơn một tháng, người tiêu dùng bắt đầu lo ngại về những tác động tiêu cực tiềm tàng đối với nền kinh tế”, Joanne Hsu – Giám đốc Khảo sát Người tiêu dùng tại Đại học Michigan cho biết.

Mức điểm tháng này tương đương giảm 6,2% so với tháng 10 và giảm 29,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, các nhà kinh tế trong khảo sát của FactSet lại dự báo tâm lý người tiêu dùng cải thiện nhẹ trong tháng này.

“Chỉ số này cho thấy nền kinh tế dường như đang chuẩn bị xuống dốc”, Chris Rupkey kinh tế trưởng của FwdBonds nhận định.

Nhân viên xếp rau củ trong một siêu thị ở Washington (Mỹ). Ảnh: Reuters

Tâm lý bi quan xuất hiện ở tất cả nhóm tuổi, thu nhập và xu hướng chính trị. Tuy nhiên, báo cáo của Đại học Michigan lại cho thấy nền kinh tế đang đi theo hình chữ K – nhóm thu nhập cao vẫn lạc quan, còn nhóm thu nhập thấp lại chật vật.

Ví dụ, nhóm đầu tư vào thị trường chứng khoán có tâm lý tốt hơn, khi Wall Street gần đây liên tiếp lập kỷ lục mới. Nhóm này đóng vai trò then chốt vì có ảnh hưởng lớn nhất đến dữ liệu tiêu dùng tổng thể. “Việc họ duy trì sự lạc quan là yếu tố quan trọng với khả năng phục hồi của nền kinh tế nói chung”, Thomas Simmons – kinh tế trưởng tại Jefferies nhận định.

Việc chính phủ đóng cửa khiến nhiều khoản hỗ trợ cho hàng triệu hộ gia đình thu nhập thấp bị cắt giảm, như tem phiếu thực phẩm. Hàng trăm nghìn nhân viên liên bang phải nghỉ việc tạm thời, trong khi nhiều người khác làm không lương. Khách du lịch cũng gặp tình trạng chậm trễ tại các sân bay do nhiều chuyến bay bị hủy.

Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) ước tính quy mô GDP quý IV có thể giảm 1-2%. Dù phần lớn mức sụt giảm GDP sẽ được phục hồi về sau, CBO dự báo khoảng 7-14 tỷ USD sẽ mất vĩnh viễn.

Không ai cho rằng Tổng thống Trump sẽ từ bỏ thuế nhập khẩu, vì ông có thể viện dẫn nhiều điều luật khác để tiếp tục áp thuế.

Ngày 7/11, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết trước báo giới rằng nếu nhận phán quyết bất lợi tại Tòa án Tối cao, đây sẽ là “thảm họa với đất nước”. Khả năng này đang ngày một lớn, khi trong phiên điều trần đầu tiên tuần này, nhiều thẩm phán bày tỏ lo ngại về tính pháp lý của thuế nhập khẩu.

“Nếu việc đó xảy ra, chúng tôi sẽ phải chuẩn bị kế hoạch hai”, ông Trump nói.

Tổng thống Mỹ là người đầu tiên viện dẫn Đạo luật Quyền Kinh tế Khẩn cấp (IEEPA) để áp thuế nhập khẩu lên các đối tác, với lý do Mỹ mất cân bằng thương mại, suy giảm năng lực sản xuất và cần chặn dòng chảy ma túy xuyên biên giới. Đầu năm nay, có thời điểm ông áp thuế tới 145% với Trung Quốc. Hiện tại, Ấn Độ và Brazil chịu mức cao nhất, với 50%.

Theo dữ liệu của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP), tính đến cuối tháng 9, thuế nhập khẩu đã mang lại gần 90 tỷ USD cho ngân sách.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Kuala Lumpur, Malaysia ngày 26/10. Ảnh: AP

Không ai cho rằng ông Trump sẽ từ bỏ việc áp thuế, vì đây là trụ cột trong chính sách kinh tế của ông. “Chúng tôi dự đoán chính quyền sẽ sử dụng các quyền hạn khác để áp mức thuế tương tự. Các đối tác thương mại lớn nhiều khả năng sẽ không nhận thấy thay đổi đáng kể”, các nhà kinh tế của Goldman Sachs đầu tuần này cho biết.

Giới phân tích cho rằng thứ duy nhất thay đổi chỉ là hình thức mà các mức thuế này được áp dụng mà thôi. Chính quyền ông Trump có thể lựa chọn các điều luật khác để viện dẫn áp thuế.

Mục 122 của Đạo luật Thương mại 1974

Đạo luật này cho phép Tổng thống áp mức thuế tối đa 15% trong tối đa 150 ngày để giải quyết “thâm hụt cán cân thanh toán lớn và nghiêm trọng” của Mỹ. Sau khi hết 150 ngày, việc gia hạn thuế phải được Quốc hội phê chuẩn. Tuy nhiên, khác với nhiều đạo luật khác mà Tổng thống có thể viện dẫn, Mục 122 không yêu cầu điều tra trước, giúp ông Trump có thể ngay lập tức áp thuế mới lên hàng nhập khẩu.

Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại 1962

Quy định này trao cho Tổng thống quyền áp mức thuế cao hơn vì lý do an ninh quốc gia. Nó chỉ có thể được sử dụng với các ngành cụ thể và cần Bộ Thương mại Mỹ mở cuộc điều tra trước khi áp thuế.

Ông Trump đã dùng mục này để áp thuế với thép, nhôm, đồng, gỗ, đồ nội thất, ôtô và linh kiện ôtô năm nay. Ông cũng đang yêu cầu điều tra nhiều mặt hàng khác như khoáng sản chiến lược, sản phẩm bán dẫn, thiết bị y tế và robot.

Mục 301 của Đạo luật Thương mại 1974

Quy định này cho phép Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) điều tra các quốc gia có khả năng vi phạm các thỏa thuận thương mại, hoặc thực hiện các hành vi “vô lý” gây ra “sức ép hoặc sự hạn chế” với doanh nghiệp Mỹ.

Tháng trước, Đại diện Thương mại Jamieson Greer đã mở cuộc điều tra về viêc Trung Quốc có tuân thủ các điều khoản trong thỏa thuận thương mại đã ký với Mỹ trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump hay không.

Quy trình này có thể kéo dài nhiều tuần hoặc nhiều tháng, do cần lấy ý kiến công chúng. Vì thế, cách này mất thời gian hơn so với các biện pháp thuế gần đây. Tuy nhiên, khác với Mục 122, Mục 301 lại không giới hạn mức thuế hoặc thời hạn áp dụng.

Dù chưa từng được tổng thống nào sử dụng, đạo luật này có thể được ông Trump viện dẫn để áp thuế lên tới 50% với hàng nhập khẩu từ các quốc gia mà ông cho rằng có hành vi thương mại phân biệt đối xử với Mỹ. Tuy nhiên, hành động này có thể vi phạm các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), kéo theo các biện pháp trả đũa mạnh tay từ các nước bị ảnh hưởng.

Ông Trump cáo buộc các doanh nghiệp thao túng khiến giá thịt bò tăng cao trong khi nhà chế biến nói nguồn cung trong nước và nhập khẩu siết chặt.

Hôm thứ sáu (7/11), Tổng thống Mỹ Donald Trump lên tiếng cáo buộc cộng đồng các doanh nghiệp thịt đã cùng nhau đẩy giá thịt bò tại Mỹ lên mức kỷ lục. Theo Cục Thống kê Lao động, giá bán lẻ mỗi pound thịt bò xay (ground chuck) vào tháng 9 là khoảng 6,33 USD, tăng 13,5% so với cùng kỳ 2024.

Trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump cho biết đã chỉ đạo Bộ Tư pháp mở “cuộc điều tra về việc các công ty chế biến đang đẩy giá thịt bò lên, bằng cách thông đồng bất hợp pháp, ấn định giá và thao túng giá”.

Động thái diễn ra trong bối cảnh người dân Mỹ đang lo lắng về túi tiền, đặc biệt là giá thực phẩm tăng nhanh hơn lạm phát. Cuộc khảo sát Reuters/Ipsos cuối tháng 10 cho thấy 40% người được hỏi coi chi phí sinh hoạt là vấn đề quan trọng nhất.

Thịt bò xay trong một cửa hàng ở Manhattan, New York, Mỹ. Ảnh: Reuters

Tổng chưởng lý Pam Bondi cho biết cuộc điều tra đang được tiến hành, do Bộ trưởng Nông nghiệp Brooke Rollins cùng Trợ lý Tổng chưởng lý Gail Slater phụ trách. Bà Slater là người đứng đầu về chống độc quyền của Bộ Tư pháp, cơ quan điều tra các hành vi ấn định giá và kìm hãm cạnh tranh khác.

Không công ty cụ thể nào bị Nhà Trắng nêu đích danh. Hiện ở Mỹ, Tyson Foods, Cargill, JBS USA và National Beef Packing Company đang giết mổ khoảng 85% số bò được vỗ béo bằng ngũ cốc, nguồn cung cấp thịt dùng làm bít tết (steak), thịt nướng và các loại thịt bò khác tại siêu thị.

Trong những năm gần đây, lời kêu gọi siết chặt các biện pháp chống độc quyền trong ngành chế biến thịt ngày càng lớn. Chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden cũng từng đổ lỗi cho các công ty chế biến thịt về việc giá thực phẩm tăng cao.

Mới đây, tại một phiên điều trần tháng 6, Thượng nghị sĩ Josh Hawley của đảng Cộng hòa, và Cory Booker thuộc đảng Dân chủ tiếp tục kêu gọi áp dụng các biện pháp chống độc quyền trong lĩnh vực thịt bò.

Trước đó, các chủ trang trại từ lâu đã phàn nàn về mức độ độc quyền quá lớn. Bill Bullard, CEO nhóm đại diện người chăn nuôi R-CALF USA nhận xét ngành chế biến thịt bò Mỹ đang “có mức độ tập trung rất cao, vượt xa mức thường được coi là gây hại cho nền kinh tế”.

“Chúng ta cần minh bạch, trách nhiệm giải trình và thị trường công bằng, nơi những người thực sự nuôi và sản xuất thịt bò được hưởng lợi, chứ không phải các tập đoàn trung gian đang thao túng hệ thống”, Bộ trưởng Nông nghiệp Brooke Rollins tuyên bố.

Cargill từ chối bình luận. Các công ty chế biến thịt còn lại chưa ra phản hồi về động thái của chính quyền Trump. Reuters cho biết Cargill, Tyson, và JBS đều từng trả hàng chục triệu USD để dàn xếp các vụ kiện cáo buộc họ thông đồng làm tăng giá thịt bò bằng cách hạn chế nguồn cung. Họ phủ nhận tất cả cáo buộc.

Tương tự, Viện Thịt – tổ chức vận động chính sách đại diện các nhà chế biến – khẳng định ngành thịt bò được quản lý rất chặt chẽ và các giao dịch trên thị trường đều minh bạch. “Dù giá thịt bò cao, các nhà chế biến vẫn đang thua lỗ vì giá bò hơi hiện ở mức kỷ lục”, Julie Anna Potts, CEO Viện Thịt khẳng định.

Giới kinh doanh cho rằng giá thịt bò ở Mỹ lập đỉnh vào 2025 sau nhiều năm hạn hán thiêu rụi đồng cỏ và đẩy chi phí thức ăn chăn nuôi tăng cao, buộc các chủ trại phải cắt giảm đàn bò xuống mức thấp nhất gần 75 năm. Trong khi đó, nhu cầu thịt bò của người dân nhìn chung vẫn mạnh mẽ.

Cùng với đó, vào tháng 8, Tổng thống Trump đã áp thuế 50% với hàng hóa Brazil, khiến nguồn cung lớn thịt bò từ nước này bị siết chặt. Nửa đầu 2025, Brazil xuất khẩu 156.000 tấn thịt bò tươi, ướp lạnh và đông lạnh sang Mỹ, tăng 132% so với cùng kỳ 2024, theo Cơ quan Ngoại thương Brazil (Secex). Nhưng quý III, khối lượng xuất khẩu chỉ còn 26.900 tấn, giảm 47% so với cùng kỳ do thuế tăng.

Gần đây, để giải quyết giá và nguồn cung, Tổng thống Trump kêu gọi các chủ trang trại giảm giá bò hơi, khiến họ bất bình. Ông đồng thời muốn tăng nhập khẩu thịt bò Argentina với thuế suất thấp để hạ giá thịt bò trong nước. Theo đó, chính quyền sẽ nâng hạn ngạch thuế thấp với thịt bò Argentina lên 80.000 tấn để nước này xuất khẩu nhiều hơn.

Dù vậy, các nhà kinh tế cho biết việc nhập khẩu thêm từ Argentina sẽ không làm giảm đáng kể giá bán lẻ thịt bò đến tay cho người tiêu dùng Mỹ. Nông dân chăn nuôi bò thì càng phản đối. “Một thỏa thuận lớn với Argentina sẽ làm suy yếu nền tảng của ngành chăn nuôi gia súc của chúng ta”, Justin Tupper, Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Mỹ, nhà sản xuất gia súc ở Nam Dakota nhận định.

Phát biểu trong chương trình “Mornings with Maria” của Fox Business Network tháng trước, Bộ trưởng Nông nghiệp Brooke Rollins nói chính quyền đang nỗ lực hỗ trợ cả người tiêu dùng và người chăn nuôi. Theo đó, Nhà Trắng đã công bố kế hoạch mở rộng đàn gia súc trong nước và hỗ trợ các chủ trang trại.

Mỗi ounce vàng quay đầu tăng gần 50 USD, do nhà đầu tư rời bỏ tài sản rủi ro để tìm đến công cụ trú ẩn.

Chốt phiên giao dịch 5/11, giá vàng thế giới giao ngay tăng 47 USD lên 3.978 USD một ounce. Trong phiên, giá có thời điểm tiến sát 3.990 USD, trong khi trước đó giảm tới gần 70 USD.

Giá vàng thế giới quay đầu tăng trong phiên giao dịch 5/11. Đồ thị: Kitco

Thị trường tăng trở lại do nhà đầu tư bỏ tài sản rủi ro, bất chấp số liệu việc làm khu vực tư nhân Mỹ cao hơn dự kiến. “Giá vàng và bạc nhích lên, dù báo cáo việc làm của công ty ADP mạnh hơn kỳ vọng. Đây là chỉ số đáng tin cậy nhất về việc làm, trong bối cảnh chính phủ đóng cửa. Việc này cũng giúp nhà đầu tư yên tâm phần nào sau khi giá đã giảm mạnh phiên trước đó”, Tai Wong – nhà phân tích kim loại quý độc lập cho biết.

Theo báo cáo ADP công bố ngày 5/11, Mỹ tạo thêm 42.000 việc làm mới trong lĩnh vực tư nhân tháng trước. Báo cáo việc làm lạc quan thường làm giảm khả năng Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) hạ lãi suất.

Trong khi đó, nhiều cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Mỹ giảm nhẹ sau khi lập đỉnh mới, do lo ngại thị trường quá nóng. “Nhu cầu trú ẩn đã xuất hiện trở lại vào giữa tuần, khi thị trường chứng khoán toàn cầu vẫn biến động do lo ngại cổ phiếu Mỹ đang bị định giá quá cao và nhóm cổ phiếu AI hình thành bong bóng”, Jim Wyckoff – nhà phân tích tại Kitco Metals nhận định.

Bên cạnh đó, nhà đầu tư hiện chỉ dự báo khả năng Fed giảm lãi suất tháng tới là 63%, giảm so với hơn 90% tuần trước. Giá vàng có xu hướng diễn biến tốt trong môi trường lãi suất thấp và thời kỳ biến động kinh tế.

Ngoài vàng, giá các kim loại quý khác cũng tăng 2,2% lên 48 USD một ounce. Bạch kim và palladium đi lên 1,7-2,4%, lên lần lượt 1.561 USD và 1.424 USD.

Cũng như cấp dưới, một số thẩm phán Tòa án Tối cao Mỹ cho rằng Tổng thống có thể đã can thiệp vào thẩm quyền của Quốc hội khi áp thuế.

Ngày 5/11, 9 thẩm phán của Tòa án Tối cao Mỹ có buổi nghe tranh luận đầu tiên về vụ kiện liên quan đến thuế nhập khẩu của Tổng thống Donald Trump. Cuộc tranh luận kéo dài hơn 2,5 giờ.

Trong đó, một số thẩm phán ngờ vực về tính pháp lý của chính sách này. Họ chất vấn gay gắt D. John Sauer – luật sư đại diện cho chính quyền ông Trump, về việc liệu Đạo luật Quyền Kinh tế Khẩn cấp (IEEPA) thực sự cho Tổng thống quyền áp thuế nhập khẩu, hay ông đã can thiệp vào thẩm quyền của Quốc hội.

Thẩm phán Amy Coney Barrett nghi ngờ về lập luận rằng từ ngữ được sử dụng trong IEEPA bao hàm quyền áp thuế. “Ông có thể chỉ ra bất kỳ điểm nào khác trong bộ luật hoặc lịch sử mà cụm từ ‘điều chỉnh nhập khẩu’ được dùng để trao quyền đánh thuế không?”, Barrett hỏi.

Thẩm phán Ketanji Brown Jackson cũng cho rằng IEEPA được thiết kế để giới hạn, chứ không phải mở rộng quyền của Tổng thống. “Rõ ràng Quốc hội đã tìm cách ràng buộc quyền hạn khẩn cấp của tổng thống”, Jackson nói.

Trong khi đó, số khác lại nhấn mạnh quyền hạn vốn có của tổng thống trong xử lý vấn đề đối ngoại. Việc này cho thấy khả năng tòa sẽ chia rẽ sâu sắc khi đưa ra phán quyết.

Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố bảng thuế đối ứng tại Nhà Trắng, tháng 4/2025. Ảnh: AFP

Chính phủ Mỹ đã kháng cáo lên Tòa án Tối cao, sau khi các tòa án cấp thấp hơn đều cho rằng chính sách thuế nhập khẩu của ông Trump là bất hợp pháp và tổng thống đã vượt thẩm quyền khi làm điều này. Nhiều doanh nghiệp nhỏ chịu tác động từ thuế nhập khẩu, cùng chính quyền 12 bang chủ yếu ủng hộ đảng Dân chủ, đã đâm đơn kiện chính sách trên.

Trong phiên tranh luận, Chánh án Tòa án Tối cao Mỹ John Roberts nói với Sauer rằng thuế nhập khẩu là thuế với người dân và Hiến pháp Mỹ trao cho Quốc hội quyền ban hành.

Ông Roberts cho rằng Tòa có thể áp dụng “học thuyết các vấn đề lớn”, vốn yêu cầu các động thái của nhánh hành pháp tác động lớn đến kinh tế – chính trị phải được ủy quyền rõ ràng từ Quốc hội.

“Đạo luật đang được viện dẫn để áp thuế với bất kỳ sản phẩm, quốc gia nào với mức và thời hạn tùy ý. Tôi không phủ nhận quyền hạn này, nhưng đây dường như là quyền hạn rất lớn, và cơ sở áp dụng có vẻ chưa phù hợp”, Roberts nói. Dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden, Tòa Tối cao từng dùng học thuyết này để bác bỏ nhiều chính sách chủ chốt của ông.

Thông thường, Tòa án mất nhiều tháng mới có thể ra phán quyết sau tranh luận. Chính quyền Trump đã yêu cầu Tòa đẩy nhanh tiến độ trong vụ việc này, nhưng thời điểm phán quyết vẫn chưa được công bố.

Phán quyết của Tòa lần này sẽ có ý nghĩa lớn với Tổng thống Trump, do thuế nhập khẩu là trụ cột chính sách ngoại giao và kinh tế của ông. Kể từ khi trở lại nhiệm sở vào tháng 1, ông Trump đã liên tiếp đưa ra các chính sách chưa từng có tiền lệ, nhằm tái định hình chính phủ, siết nhập cư và tăng sức ép lên các đối thủ.

Nhiều chính sách gây tranh cãi của ông đã bị thách thức tại tòa án. Trong khi tòa cấp dưới đưa ra phán quyết cản trở chương trình nghị sự của Trump, Tòa Tối cao lại đưa ra quyết định có lợi cho ông. Cơ quan này cho phép ông Trump giải thể Bộ Giáo dục và sa thải hàng chục nghìn nhân viên liên bang. Ông Trump cũng giành chiến thắng lớn sau khi Tòa Tối cao hạn chế quyền của thẩm phán liên bang trong việc chặn sắc lệnh hành pháp của ông. Vì vậy, nếu Tòa ra phán quyết bất lợi lần này, đây sẽ là một bước ngoặt.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cũng có mặt tại phiên điều trần. Ông cho biết nếu Tòa phán quyết chống lại Tổng thống Trump, chính quyền sẽ viện dẫn các cơ sở pháp lý khác để duy trì thuế nhập khẩu. Trong cuộc phỏng vấn sau đó với Fox Business , ông nói rằng “rất lạc quan” sau phiên tranh luận.

Ngoài thuế áp với các nền kinh tế, ông Trump cũng áp thêm một số mức thuế khác dựa trên các đạo luật riêng như với nhôm, thép, xe hơi. Tuy nhiên, chúng không thuộc phạm vi vụ kiện này.

Trung Quốc đã đặt mua 2 lô lúa mỳ của Mỹ sau cuộc họp tuần trước của lãnh đạo hai nước, theo nguồn tin của Reuters.

Hai lô hàng có tổng khối lượng 120.000 tấn, giao tháng 12. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc mua lại sản phẩm này kể từ tháng 10 năm ngoái, cho thấy căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh đang hạ nhiệt.

“Hành động này thể hiện cam kết mua ngũ cốc Mỹ, vì sản phẩm này không phải là loại rẻ nhất trên thị trường. Động thái này mang tính chính trị nhiều hơn”, một thương nhân Singapore cho biết.

Năm ngoái, Trung Quốc nhập khẩu 1,9 triệu tấn lúa mỳ Mỹ, chiếm 17% tổng nhập khẩu của nước này. Tuy nhiên năm nay, họ giảm mua do vụ mùa trong nước dồi dào. Nhập khẩu 9 tháng đầu năm giảm 72% so với cùng kỳ năm ngoái.

Lúa mỳ đang được thu hoạch tại Oklahoma (Mỹ). Ảnh: Reuters

Trung Quốc hiện là thị trường lớn nhất cho nông sản Mỹ. Mặt hàng này được họ tận dụng làm đòn bẩy trong căng thẳng thương mại với Mỹ. Sau nhiều vòng áp thuế trả đũa lẫn nhau đầu năm nay, Bắc Kinh gần như không mua nông sản từ nền kinh tế lớn nhất thế giới, như lúa mỳ và đậu nành. Thay vào đó, họ chuyển sang nguồn cung từ Nam Mỹ.

Cuối tuần trước, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Donald Trump gặp nhau bên lề Hội nghị Thượng đỉnh APEC tại Hàn Quốc. Trong đó, hai bên thống nhất nhiều vấn đề, từ giảm thuế nhập khẩu, tăng mua nông sản đến giảm kiểm soát xuất khẩu các công nghệ và khoáng sản quan trọng.

Tuần trước, Tập đoàn thực phẩm quốc doanh Trung Quốc COFCO mua 3 lô đậu nành Mỹ. Đây là lần đầu tiên sau nhiều tháng nước này mua đậu nành Mỹ.

Một lô hàng cao lương của Mỹ cũng đã cập cảng Trung Quốc sau cuộc gặp giữa hai lãnh đạo, theo Chủ tịch Hội đồng Ngũ cốc và Sản phẩm Sinh học Mỹ Mark Wilson. Năm ngoái, Mỹ bán 5,7 triệu tấn cao lương sang Trung Quốc, tương đương 66% cao lương xuất khẩu của nước này.

Giới chức Trung Quốc hôm 5/11 còn thông báo gia hạn việc hoãn áp thuế 24% trả đũa Mỹ thêm một năm. Thuế nhập khẩu lên tới 15% Trung Quốc áp với một số nông sản Mỹ cũng sẽ được gỡ bỏ kể từ ngày 10/11.

Gói thù lao kỷ lục dành cho CEO vừa được cổ đông Tesla chấp thuận, có thể giúp Musk trở thành người đầu tiên sở hữu 1.000 tỷ USD.

Ngày 6/11, hãng xe điện Mỹ Tesla thông báo hơn 75% cổ đông đã bỏ phiếu ủng hộ đề xuất gói thù lao mới nhất cho CEO Elon Musk trong cuộc họp đại hội cổ đông. Tỷ lệ này chưa gồm 15% cổ phần mà Musk đang nắm giữ.

Khi kết quả được công bố, những người trong phòng họp reo hò và hô vang khẩu hiệu. Musk ngay sau đó cũng cảm ơn các cổ đông và hội đồng quản trị (HĐQT) Tesla: “Tôi rất trân trọng việc này”.

Ông Elon Musk tại Washington ngày 20/1. Ảnh: AP

Tại Tesla, Musk không nhận lương, mà được thưởng cổ phiếu tùy vào kết quả hoạt động của công ty. Cách đây hai tháng, HĐQT Tesla đề xuất trao cho Musk gói thù lao lớn nhất lịch sử doanh nghiệp Mỹ. Theo đó, ông có thể nhận thêm 423,7 triệu cổ phiếu Tesla trong 10 năm tới nếu đạt các mục tiêu cụ thể. Giá trị số cổ phiếu này có thể lên tới 1.000 tỷ USD, nếu vốn hóa Tesla đạt 8.500 tỷ USD. Vốn hóa của hãng hiện là 1.400 tỷ USD.

Gói thưởng được chia làm 12 phần, tương ứng với một loạt chỉ tiêu hoạt động hoặc tài chính. Gói này đồng nghĩa Musk có thể được nhận tới 275 triệu USD một ngày, lớn hơn bất kỳ gói thù lao nào khác trong lịch sử cho CEO.

Musk hiện là người giàu nhất thế giới, với tài sản 473 tỷ USD, theo Bloomberg Billionaires Index. Con số này chủ yếu đến từ tài sản trong Tesla và các công ty ông điều hành, như SpaceX và xAI.

HĐQT Tesla lý giải gói thù lao này nhằm giữ chân CEO. Musk từng đề cập đến việc rời đi nếu không được trao thêm quyền kiểm soát hãng xe điện.

Năm nay, Tesla đối mặt với tình hình kinh doanh biến động. Doanh thu và lợi nhuận nửa đầu năm đều sụt giảm. Họ cũng có nguy cơ mất hàng tỷ USD doanh thu sau khi chính phủ Mỹ giảm hỗ trợ cho người mua xe điện.

Dù vậy, Musk và Tesla phủ nhận các vấn đề này. Họ cho biết công ty đang chuyển hướng từ chỉ bán xe điện sang bán xe tự lái và robot hình người.

Trong bài phát biểu trước cổ đông, Musk nói về robot nhiều hơn xe điện. Còn những bình luận về xe chủ yếu nói đến tính năng tự lái hoàn toàn (FSD). Tuy nhiên, các sản phẩm này vẫn trong giai đoạn phát triển và chưa được bán ra.

Musk tháng trước cũng khẳng định mình không cần thêm tiền, mà muốn có nhiều quyền biểu quyết hơn để kiểm soát Tesla: “Tôi không định tiêu số tiền đó. Tôi cần có đủ quyền biểu quyết để tạo ảnh hưởng lớn tại công ty, nhưng không cần lớn đến mức tôi không thể bị sa thải nếu phát điên”.

Hãng đất hiếm MP Materials (Mỹ) cho biết khoản lỗ quý III tăng lên do ngừng bán tinh quặng cho khách hàng Trung Quốc theo thỏa thuận với chính phủ Mỹ.

Ngày 6/11, MP Materials – công ty sở hữu mỏ đất hiếm duy nhất của Mỹ – cho biết lỗ 41,8 triệu USD trong quý III. Khoản lỗ này cao gần gấp 4 lần so với 11,2 triệu USD cùng kỳ năm ngoái.

Doanh thu giảm 15% về 53,6 triệu USD. Dù vậy, con số này vẫn cao hơn dự báo của FactSet là 53,2 triệu USD.

Kết quả này phản ánh quá trình chuyển dịch của công ty, từ phụ thuộc vào bán hàng cho nước ngoài đến tập trung trở thành hãng khai khoáng và xử lý đất hiếm lớn của Mỹ.

Mỏ đất hiếm MP Materials đang khai thác tại Mountain Pass, California (Mỹ). Ảnh: Reuters

Quý trước, MP dừng toàn bộ việc bán sản phẩm sang Trung Quốc, để tuân thủ thỏa thuận mới nhất với chính phủ về chuỗi cung ứng. Hồi tháng 7, họ ký thỏa thuận với Lầu Năm Góc về việc không bán ra sản phẩm này. Đổi lại, từ 1/10, cơ quan này sẽ đảm bảo giá sàn 110 USD một kg cho hai loại đất hiếm phổ biến nhất là neodymium và praseodymium.

MP Materials vì thế không ghi nhận doanh thu từ bán tinh quặng đất hiếm (rare earths concentrate). Đây là nguồn thu chính của họ vài năm qua.

CEO MP Materials Jim Litinsky cho biết căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc khiến chính phủ phải đầu tư vào các ngành công nghiệp chủ chốt. “Trong Chiến tranh Lạnh trước đây, Mỹ giành thắng lợi nhờ sức mạnh quân sự, được hậu thuẫn bởi tiềm lực kinh tế. Tình hình hiện đảo ngược. Tiềm lực kinh tế, thể hiện qua việc kiểm soát các vật liệu chủ chốt, công nghệ tiên tiến và chuỗi cung ứng tạo ra chúng lại là thước đo sức mạnh quốc gia”, ông nói.

Litinsky cũng cho rằng nhiều đối thủ của họ sẽ không có khả năng cạnh tranh. “Đa số dự án được quảng cáo hiện nay sẽ không khả thi, dù với bất kỳ mức giá nào”, ông giải thích.

Quý trước, MP ghi nhận 21,9 triệu USD doanh thu từ bán vật liệu cơ bản để sản xuất nam châm.

MP Materials cũng dự kiến sản xuất nam châm đất hiếm tại nhà máy ở Texas cuối năm nay. Để sản xuất nam châm, hãng phải xây thêm một cơ sở xử lý đất hiếm nặng. Công ty dự kiến đưa cơ sở này vào vận hành giữa năm 2026, sử dụng quặng khai thác tại mỏ ở California và mua từ các bên thứ ba. Họ đặt mục tiêu sản xuất 200 tấn dysprosium và terbium mỗi năm tại đây. Đây là 2 loại đất hiếm nặng để tạo ra nam châm.