10 tháng, Việt Nam chi khoảng 2,73 tỷ USD nhập khẩu thủy sản, tăng hơn 30% so với cùng kỳ năm ngoái – cao nhất từ trước đến nay.
Số liệu trên được Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố. Theo đó, riêng tháng 10, kim ngạch đạt hơn 304 triệu USD. Diễn biến này phản ánh nhu cầu bổ sung nguyên liệu chế biến và tiêu thụ trong nước, khi sản lượng khai thác và nuôi trồng chưa đáp ứng đủ.
Việt Nam chủ yếu nhập thủy sản từ Ấn Độ, Indonesia và Na Uy, chiếm lần lượt 15%, 14,2% và 10,7% tổng giá trị, bên cạnh một số thị trường khác. So với cùng kỳ năm trước, nhập khẩu từ Ấn Độ tăng gấp đôi, từ Indonesia tăng 58% và từ Na Uy tăng 17%, cho thấy Việt Nam ngày càng phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nước ngoài, đặc biệt vào giai đoạn cao điểm phục vụ xuất khẩu.
Theo VASEP, Việt Nam có hơn 600 nhà máy chế biến thủy sản xuất khẩu sang Mỹ, EU, Nhật Bản và Trung Quốc. Tuy nhiên, nguồn cung trong nước, đặc biệt là tôm, cá biển và hải sản cao cấp, thiếu ổn định. Nhiều doanh nghiệp buộc phải nhập hàng để duy trì công suất và đáp ứng đơn hàng, nhất là khi giá nguyên liệu nội địa cao hơn mặt bằng thế giới.
Ấn Độ là một trong ba nước xuất khẩu tôm lớn nhất thế giới. Tôm Ấn Độ rẻ hơn 10-15% so với tôm trong nước, giúp doanh nghiệp mở rộng lựa chọn ở phân khúc giá thấp. Indonesia cung cấp cá ngừ, mực và hải sản xa bờ, bù đắp sản lượng thiếu hụt trong nước. Na Uy xuất khẩu cá hồi, cá tuyết và các loại hải sản nước lạnh, phục vụ phân khúc cao cấp và tiêu dùng nội địa.
Cá hồi Nauy được bán chạy nhất tại các nhà hàng đồ Nhật ở TP HCM. Ảnh: Thi Hà
Ông Trần Văn Trường, CEO chuỗi Hải sản Hoàng Gia – doanh nghiệp nhập khẩu chính ngạch hải sản cao cấp, cho biết người tiêu dùng ngày càng chuộng hải sản nhập khẩu nhờ chất lượng ổn định và giá hợp lý. “Cua hoàng đế và cá hồi là hai sản phẩm bán chạy nhất, doanh số tăng đều hằng năm,” ông nói.
Ngoài ra, số lượng nhà hàng Nhật và Hàn tại các đô thị lớn ngày càng tăng, kéo theo nhu cầu thủy sản chất lượng cao để đảm bảo ổn định cho món ăn. Trong đó, cá hồi nhập từ Na Uy được ưa chuộng.
Theo Hội đồng Hải sản Na Uy (NSC), Việt Nam là một trong năm thị trường tăng trưởng nhanh nhất của hải sản Na Uy, sau Trung Quốc, Hàn Quốc, Anh và Hà Lan. Xuất khẩu hải sản Na Uy sang Việt Nam đã tăng liên tục 5 năm qua, riêng cá hồi đạt hơn 24.000 tấn năm ngoái, đưa Việt Nam trở thành thị trường lớn nhất của Na Uy tại Đông Nam Á. Các sản phẩm này phục vụ cả nhà hàng, bán lẻ và chế biến tái xuất sang các nước châu Á.
Theo các doanh nghiệp, việc nhập khẩu thủy sản không chỉ bù đắp thiếu hụt mà còn giúp họ đáp ứng yêu cầu về truy xuất nguồn gốc, an toàn thực phẩm, điều kiện bắt buộc khi xuất khẩu sang các thị trường cao cấp. Nhiều doanh nghiệp tận dụng ưu đãi thuế từ các hiệp định thương mại tự do để nhập nguyên liệu giá thấp hoặc bằng 0%, rồi chế biến và tái xuất.
Theo các chuyên gia ngành hàng, việc phụ thuộc quá nhiều vào nguồn nguyên liệu ngoại khiến ngành nuôi trồng trong nước chịu sức ép. Khi doanh nghiệp có thể mua nguyên liệu rẻ hơn từ nước ngoài, họ ít gắn bó với người nuôi trong nước, làm suy yếu chuỗi giá trị nội địa. Để phát triển bền vững, Việt Nam cần đầu tư vào vùng nuôi đạt chuẩn quốc tế, giảm chi phí sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh. Khi tự chủ nguồn nguyên liệu, ngành thủy sản mới giữ được vị thế ổn định trên thị trường toàn cầu.
