Blog

Nếu chính phủ Mỹ đóng cửa, tỷ lệ thất nghiệp nước này có thể tăng và nhiều số liệu kinh tế chủ chốt sẽ bị dừng công bố.

Tôi cho rằng chúng ta sắp đóng cửa chính phủ, vì đảng Dân chủ không chịu làm điều đúng đắn, Phó tổng thống Mỹ JD Vance nói với các phóng viên sau cuộc họp ngày 299 giữa đảng Dân chủ, Cộng hòa và Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng. Cuộc họp này diễn ra chưa đầy hai ngày trước thời hạn chính phủ Mỹ phải đóng cửa nếu Quốc hội không đạt thỏa thuận ngân sách.

Phê duyệt dự luật ngân sách ở Quốc hội Mỹ luôn là nhiệm vụ đầy thách thức, do hai đảng đều không chiếm ưu thế rõ rệt ở lưỡng viện. Đảng Cộng hòa muốn thông qua một dự luật tạm thời nhằm duy trì ngân sách liên bang ở mức hiện tại đến cuối tháng 11. Trong khi đó, đảng Dân chủ yêu cầu dự luật này bao gồm nguồn tài trợ cho một số chương trình then chốt, như chính sách ưu đãi thuế Obamacare, vốn sẽ hết hiệu lực cuối năm nay.

Trong quá khứ, các đợt đóng cửa chính phủ Mỹ gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động của Washington. Tuy nhiên, với nền kinh tế, chúng thường chỉ là các gợn sóng nhỏ. Những thiệt hại kinh tế xảy ra trong thời gian này thường khá hạn chế và được khắc phục nhanh chóng. Ngay cả đợt đóng cửa kỷ lục 35 ngày năm 2018-2019 cũng ít để lại tác động lâu dài với nền kinh tế và thị trường tài chính Mỹ.

Tòa nhà quốc hội Mỹ ở thủ đô Washington tháng 112024. Ảnh: AP

Tuy nhiên, giới phân tích lo ngại hệ lụy lần này có thể sẽ khác, và không theo hướng tích cực . Kinh tế Mỹ năm 2025 được đánh giá mong manh hơn so với các cuộc đối đầu ngân sách trước đây. Thị trường việc làm đang suy yếu, và chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa cắt giảm thêm nhân sự liên bang. Việc chính phủ đóng cửa sẽ càng làm trầm trọng thêm tình hình vốn đầy bất ổn.

Rủi ro lớn hơn là một đợt đóng cửa có thể làm chậm việc thu thập và công bố dữ liệu kinh tế chủ chốt. Trong đó, có báo cáo việc làm và số liệu lạm phát hàng tháng. Điều này có thể buộc các CEO, nhà đầu tư và Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) phải ra quyết định mà không có dữ liệu đầy đủ.

Việc này diễn ra không đúng thời điểm chút nào. Lần này nguy hiểm hơn một chút, David Kelly – chiến lược gia toàn cầu tại JPMorgan Asset Management cho biết. Chính quyền ông Trump khiến sự lo sợ càng tăng lên khi đe dọa sa thải hàng loạt nhân viên liên bang trong thời gian đóng cửa.

Các nhà đầu tư và kinh tế thường không mấy quan tâm đến việc nhân viên liên bang nghỉ tạm thời, vì họ sẽ được trả lương bù và đi làm khi chính phủ mở cửa trở lại. Tuy nhiên, chính phủ Mỹ đang phát tín hiệu rằng lần này có thể không như vậy. Một số người cho rằng đe dọa sa thải chỉ là cách gây sức ép với phe Dân chủ, vốn đã bất mãn việc lực lượng lao động liên bang bị thu hẹp.

Tôi không nghĩ họ làm thật, nhưng Tổng thống Trump có vẻ sẵn sàng chấp nhận rủi ro lớn, Stephanie Roth – kinh tế trưởng tại Wolfe Research nhận định. Roth cho biết trước đây cũng không nhiều người tin ông Trump thật sự áp thuế 145 lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, cho đến khi ông làm vậy.

Roth cho rằng việc sa thải hàng trăm nghìn nhân viên liên bang trong thời gian đóng cửa thực sự là vấn đề kinh tế lớn và không bền vững trong trung hạn. Jared Bernstein – cựu cố vấn kinh tế Nhà Trắng thời Tổng thống Joe Biden cũng ngạc nhiên trước đe dọa sa thải này.

Đây là chính sách kinh tế tồi tệ vì làm tăng tỷ lệ thất nghiệp, và bất công. Các nhân viên này không có lỗi, ông giải thích.

Theo ước tính thông thường, mỗi tuần đóng cửa chính phủ khiến GDP giảm 0,2. Các thiệt hại này thường được bù đắp nhanh chóng khi chính phủ hoạt động trở lại. Tuy nhiên, việc sa thải vĩnh viễn nhân sự liên bang sẽ gây ra tác động lâu dài hơn, buộc các nhà đầu tư và chuyên gia kinh tế đánh giá lại mức độ thiệt hại với Mỹ.

Bên cạnh đó, nhiều người, đặc biệt là giới phân tích và đầu tư, rơi vào tình trạng mơ hồ về sức khỏe kinh tế Mỹ, nếu đợt đóng cửa ảnh hưởng tới công bố các báo cáo kinh tế quan trọng.

Cục Thống kê Lao động Mỹ (BLS), vốn bị chính quyền Trump chỉ trích về chất lượng dữ liệu, sẽ không công bố báo cáo việc làm tháng 9 nếu chính phủ đóng cửa. Báo cáo việc làm hàng tháng vốn được quan tâm, thì nay đặc biệt quan trọng trong bối cảnh thị trường lao động xuất hiện nhiều vết nứt và số liệu các tháng trước điều chỉnh mạnh.

BLS cũng đang gặp nhiều khó khăn, do biến động kinh tế lớn, cắt giảm ngân sách và tỷ lệ phản hồi khảo sát thấp. Nếu đợt đóng cửa kéo dài ít nhất 12 ngày, các cuộc khảo sát cần thiết chuẩn bị cho báo cáo việc làm tháng 10 sẽ bị gián đoạn.

Bộ Lao động Mỹ cho biết mọi hoạt động thu thập dữ liệu cho khảo sát của BLS sẽ ngừng lại trong thời gian chính phủ đóng cửa. Họ cảnh báo một đợt đóng cửa kéo dài có thể ảnh hưởng tới chất lượng dữ liệu và các dự báo trong tương lai.

Nhiệm vụ giải mã dữ liệu thị trường lao động vốn đã phức tạp. Trường hợp dữ liệu bị gián đoạn, thách thức sẽ tăng lên đáng kể, Nathan Sheets – kinh tế trưởng tại Citigroup cho biết trên CNN .

Dù vậy, Phố Wall dường như không mấy lo ngại trước rủi ro đóng cửa chính phủ. Phiên cuối tuần trước, chứng khoán Mỹ vẫn tăng mạnh, ngay cả khi xác suất chính phủ đóng cửa vượt 80 trên nền tảng dự đoán Polymarket. Sang đầu tuần này, chốt phiên 299, cả ba chỉ số chủ chốt vẫn tăng 0,2-0,5.

Giới đầu tư kỳ cựu hiểu rằng các đợt đóng cửa thường chỉ là sự kiện nhỏ với thị trường chứng khoán. Kể từ năm 1976, chỉ số SP 500 hầu như không thay đổi trong các đợt đóng cửa chính phủ, theo Truist Wealth. Thậm chí, chứng khoán Mỹ còn tăng 10 trong đợt chính phủ đóng cửa vào cuối năm 2018.

Các đợt đóng cửa trước đây hầu như không có tác động kinh tế lâu dài. Chúng giống như một cơn bão tuyết hoặc bão nhiệt đới, gây đình trệ hầu hết hoạt động rồi nhanh chóng được bù đắp sau khi chính phủ mở cửa trở lại, Keith Lerner – Giám đốc đầu tư của Truist Wealth viết trong một báo cáo.

Trong một bài đăng trên nền tảng truyền thông Substack cuối tuần trước, Bob Elliott – Giám đốc đầu tư tại Unlimited Funds cho rằng thị trường đang vận hành theo kịch bản quen thuộc. Họ thấy việc đóng cửa chính phủ không có nhiều ý nghĩa với nền kinh tế.

Những người làm kinh tế vĩ mô thường hay lo xa, nên hãy cân nhắc khi đánh giá các nhận định. Tuy nhiên, dường như có rủi ro rằng lần này có thể khác với những gì chúng ta từng biết, Elliott nói.

Australia sẵn sàng bán cổ phần trong kho dự trữ khoáng sản chiến lược mới thành lập cho các đồng minh như Anh, Mỹ và Pháp.

Kho dự trữ khoáng sản chiến lược mới của Australia dự kiến vận hành vào nửa cuối 2026, thể hiện tham vọng của nước này trên thị trường khoáng sản toàn cầu. Canberra đang nghiên cứu cấu trúc tài chính cho dự án, với 1,2 tỷ đôla Australia (793 triệu USD) phân bổ từ ngân sách liên bang.

Hai nguồn tin của Reuters cho biết Australia định bán cổ phần kho dự trữ khoáng sản chiến lược sắp thành lập để đổi lấy khoản đầu tư tiền mặt và cam kết thu mua. Bên nắm giữ có quyền sở hữu tỷ lệ nhất định lượng khoáng sản trong kho. Tuy nhiên, kế hoạch hiện chỉ ở bước thảo luận, chưa có chi tiết nào được chốt.

Anh là cổ đông tiềm năng hàng đầu. Trong tuyên bố chung hồi tháng 7 sau cuộc họp cấp bộ trưởng, hai nước cho biết cơ quan tín dụng xuất khẩu Anh (UKEF) có sẵn 5 tỷ bảng (6,72 tỷ USD) cho các dự án tại Australia. Tuyên bố cũng nhất trí rằng Anh sẽ được tham vấn về thiết kế và triển khai kho dự trữ khoáng sản quan trọng của Australia.

Mẫu sản phẩm quặng lithium spodumene khai thác ở Tây Australia trưng bày ngày 2452024 tại Perth, Australia. Ảnh: Reuters

Anh có dự trữ một số kim loại như thiếc, tungsten và lithium nhưng thiếu nhiều kim loại hiếm và đất hiếm thiết yếu cho quốc phòng. Do đó, nước này đặc biệt quan tâm đến dự án, song vẫn chưa rõ Thủ tướng Anh Keir Starmer sẽ thuyết phục dư luận về khoản đầu tư ở nước ngoài này như thế nào.

Phát ngôn viên chính phủ Anh từ chối bình luận về khả năng mua cổ phần kho dự trữ, nhưng nhấn mạnh đảm bảo nguồn cung khoáng sản quan trọng là then chốt với chiến lược công nghiệp. London đang phối hợp với các doanh nghiệp để sớm công bố chiến lược khoáng sản quan trọng mới, nhằm củng cố chuỗi cung ứng dài hạn.

Theo các nguồn tin, Mỹ và Pháp cũng bày tỏ quan tâm. Một quan chức chính phủ Pháp cho biết nước này rất muốn cử đoàn công tác sang Australia bàn về nguồn cung đất hiếm, nhưng kế hoạch tạm hoãn do tình hình chính trị nội bộ.

Các khoáng sản chiến lược thường được xác định gồm những loại đất hiếm và kim loại hiếm thiết yếu, đóng vai trò quan trọng trong công nghệ năng lượng sạch, chất bán dẫn và vũ khí, cùng nhiều lĩnh vực khác. Các chính phủ phương Tây đang gấp rút tìm cách chấm dứt phụ thuộc mặt hàng này vào Trung Quốc.

Đầu năm nay, Trung Quốc đáp trả thuế quan của Mỹ bằng việc siết cấp phép bán đất hiếm và nam châm vĩnh cửu ra nước ngoài, khiến chuỗi cung ứng của các hãng xe Mỹ và châu Âu tê liệt trong nhiều tháng. Bắc Kinh cũng trả đũa các biện pháp kiểm soát chip Mỹ bằng cách hạn chế xuất khẩu germani và gali.

Hôm 289, Thủ tướng Australia Anthony Albanese khẳng định nước này có gần như toàn bộ bảng tuần hoàn nguyên tố, cung cấp tất cả những gì thị trường đang cần. Từ lithium, cobalt, đồng cho đến vanadium, chúng tôi đều có nguồn dồi dào, ông cho biết.

Theo ông Albanese, việc xây dựng kho dự trữ đưa Australia lên vị thế mới trên thị trường quốc tế, giúp ngăn chặn tình trạng thao túng các khoáng sản quan trọng. Điều chúng tôi muốn là tối đa hóa lợi ích cho Australia, đồng thời cũng đảm bảo đất nước đóng vai trò chủ động trên thị trường quốc tế, ông nói.

Chứng khoán chiếm 45,4 tổng tài sản tài chính của hộ gia đình Mỹ trong quý II, mức cao kỷ lục từ năm 1945, theo Fed chi nhánh St.Louis.

Tỷ lệ này bao gồm giá trị nắm giữ cổ phiếu trực tiếp và gián tiếp thông qua quỹ tương hỗ và hưu trí của các hộ gia đình Mỹ. Trước đó, mức đỉnh cũ được xác lập vào quý IV2024, với tỷ lệ 44,45 và giảm nhẹ trong 3 tháng đầu năm nay.

Kỷ lục mới xuất phát từ nhiều yếu tố, với thị trường chứng khoán Mỹ liên tục đạt mức cao mới, giúp nâng giá trị tài sản nắm giữ. Gần nhất, Nasdaq Composite và SP 500 lần lượt đạt đỉnh vào 22 và 239.

Các chỉ số tại Phố Wall đã bứt phá từ tháng 4, nhờ kỳ vọng thuế quan của ông Trump sẽ không làm chệch hướng thương mại toàn cầu và Fed sẽ hạ lãi suất nhiều lần để hỗ trợ kinh tế. Fed đã thực hiện lần cắt giảm đầu tiên trong năm hôm 179 và phát tín hiệu có thể tiếp tục nới lỏng từ nay đến đầu 2026.

Ngoài ra, ngày càng nhiều người Mỹ tham gia trực tiếp vào thị trường chứng khoán. Các quỹ hưu trí cũng đầu tư vào kênh này nhiều hơn trong vài thập niên gần đây, theo CNN .

Việc chứng khoán đi lên nhìn chung giúp nhiều gia đình Mỹ được hưởng lợi từ tăng trưởng của doanh nghiệp nước này. Tuy nhiên, tỷ lệ phân bổ tài sản vào chứng khoán cao kỷ lục cũng làm dấy lên lo ngại trường hợp suy thoái xảy ra có thể tác động mạnh đến tài chính cá nhân của người dân, nhất là khi nền kinh tế đang đối mặt với thị trường lao động mong manh hơn và lạm phát khó hạ nhiệt.

Theo ông Jeffrey Roach, kinh tế trưởng tại LPL Financial, khi ngày càng nhiều người nắm giữ phần lớn tài sản trong chứng khoán, thị trường sẽ có ảnh hưởng lớn hơn tới nền kinh tế, dù tích cực hay tiêu cực. Tác động của một đợt bùng nổ hay lao dốc sẽ lan tỏa mạnh mẽ hơn so với một thập niên trước, ông nói.

Mức độ sở hữu đã vượt thời kỳ cuối những năm 1990, ngay trước khi bong bóng dot-com vỡ, theo John Higgins, chuyên gia kinh tế trưởng mảng thị trường chứng khoán tại Capital Economics. Ông khuyến nghị cảnh giác, ngay cả khi thị trường tiếp tục hứng khởi nhờ làn sóng AI.

Chúng tôi dự báo SP 500 sẽ tiếp tục tăng trong năm nay và năm tới. Nhưng tỷ trọng nắm giữ cổ phiếu (của các hộ gia đình) hiện quá cao là tín hiệu đỏ cần theo dõi sát sao, ông nhận định.

AP cho rằng thách thức lớn nhất của thị trường chứng khoán Mỹ là liệu Fed có cắt giảm lãi suất nhiều lần như kỳ vọng của các nhà đầu tư hay không. Fed đang thận trọng vì lãi suất thấp hơn có thể tiếp thêm động lực cho lạm phát vẫn đang duy trì trên mức mục tiêu 2.

Phiên An ( theo CNN, Fed St.Louis, AP )

Tỷ lệ sinh tại Hàn Quốc đi xuống sẽ khiến lực lượng lao động co lại, gây sức ép lên tăng trưởng, năng suất và cả hệ thống hưu trí.

Hàn Quốc được giới phân tích gọi là một trong bốn con hổ châu Á, nhờ tốc độ phát triển kinh tế nhanh chóng sau chiến tranh Triều Tiên thập niên 50. Trong giai đoạn 1960 – 1996, GDP thực của Hàn Quốc tăng tới 25 lần, nhờ nền kinh tế định hướng xuất khẩu. Đây là một trong những thành tựu kinh tế nổi bật nhất trong lịch sử thế giới, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) nhận xét.

Từ một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới sau Chiến tranh Triều Tiên, Hàn Quốc trở thành nền kinh tế có GDP bình quân tương đương nhiều nước châu Âu. Số liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho thấy nước này hiện có GDP bình quân 34.640 USD một năm.

Tuy nhiên, ngày càng nhiều nghiên cứu gần đây cảnh báo quốc gia này đang đối mặt với thách thức dân số, có khả năng kéo tụt tăng trưởng trong vòng 2 thập kỷ tới. Năm ngoái, tỷ lệ sinh tại Hàn Quốc là 0,748 – tăng nhẹ so với 0,721 năm 2023. Mức này thấp hơn so với trung bình các nước thuộc OECD là 1,43. Mức sinh thay thế để các nước không suy giảm dân số là 2,1.

Tỷ lệ sinh của Hàn Quốc đồng nghĩa cứ 100 người Hàn Quốc thì chỉ sinh 36 trẻ em. Việc này khiến lực lượng lao động co lại, đồng nghĩa tăng trưởng và năng suất lao động đều sẽ giảm sút.

Người dân trên đường phố Myeongdong (Seoul, Hàn Quốc). Ảnh: Reuters

Năm 2024, Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc dự báo tỷ lệ sinh chạm đáy sẽ là một trong những yếu tố đẩy họ vào suy giảm kéo dài cho đến năm 2040.

Một nghiên cứu khác hồi tháng 5 của Viện Phát triển Hàn Quốc cho biết sự thay đổi về cấu trúc dân số sẽ tiếp tục gây sức ép lên tiềm năng tăng trưởng. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của nước này có thể về gần 0 năm 2040. Theo dự báo, kinh tế Hàn Quốc có thể co lại năm 2047, hoặc sớm nhất là năm 2041, theo kịch bản bi quan nhất.

Trong quý II, GDP Hàn Quốc tăng 0,5 so với cùng kỳ năm ngoái. Quý trước đó, quy mô nền kinh tế này gần như đứng yên.

Nếu đổi mới công nghệ không thể bù đắp cho xu hướng suy giảm, Hàn Quốc sẽ chứng kiến quá trình suy giảm kinh tế kéo dài, Lee In-sil – Giám đốc Viện Dân số Bán đảo Triều Tiên vì Tương lai (KPPIF) gần đây cho biết trên CNBC .

Nước này đã tung ra nhiều chính sách khuyến khích các cặp vợ chồng trẻ sinh con, gồm tiền thưởng sinh con và các khoản trợ cấp. Theo một nghiên cứu năm 2024 đăng trên Tạp chí Đạo đức Y khoa, Hàn Quốc đã chi hơn 270 tỷ USD trong 16 năm qua cho các biện pháp khuyến sinh. Năm 2023, họ thậm chí đưa ra ý tưởng miễn nghĩa vụ quân sự bắt buộc cho nam giới nếu họ có từ 3 con trở lên trước năm 30 tuổi.

Tuy nhiên, các chính sách này chưa có nhiều tác động. Tôi không nghĩ có chính sách dân số nào có thể nâng tỷ lệ sinh ở Hàn Quốc lên một cách đáng kể, Nicholas Eberstadt – nhà kinh tế học chính trị tại Viện Doanh nghiệp Mỹ (AEI) cho biết trên CNBC.

Dù tỷ lệ sinh Hàn Quốc nhích nhẹ trong năm 2024, chúng ta chưa thể ăn mừng, Eberstadt cho biết vì con số này vẫn thấp hơn nhiều mức 2,1.

Lực lượng lao động suy giảm còn gây sức ép lên hệ thống hưu trí. Hồi tháng 3, Hàn Quốc thông qua cải tổ quỹ lương hưu lần đầu tiên trong 18 năm, kéo dài thời điểm cạn kiệt của quỹ hưu trí quốc gia thêm 15 năm, tới 2071.

Trong hệ thống hưu trí chính của Hàn Quốc, gồm quân đội, nhân viên trường tư, công chức và hưu trí quốc gia, quỹ hưu trí quân đội và công chức đã cạn kiệt, Lee cho biết. Các cải cách hiện tại sẽ buộc thế hệ trẻ phải đóng phí cao hơn trong khi nhận quyền lợi thấp hơn. Việc này sẽ khó tránh khỏi những chỉ trích vì đẩy gánh nặng sang các thế hệ tương lai, bà giải thích.

Dù triển vọng cho nền kinh tế lớn thứ tư châu Á khá ảm đạm, một số nhà phân tích cho rằng không nên quá tuyệt vọng. Lee giải thích các nền kinh tế sẽ luôn tìm được cách thích ứng. Khi nền kinh tế đối mặt suy thoái, giới chức thường sẽ có nhiều nỗ lực nhằm nâng cao năng suất lao động thông qua đổi mới công nghệ, chính sách nhập cư và các biện pháp khác để ngăn suy giảm thêm, bà nói.

Eberstadt cũng cho rằng Hàn Quốc có thể duy trì và thậm chí giàu lên dù dân số già hóa và co lại. Ông lấy ví dụ thập niên 70, thế giới từng lo ngại khan hiếm tài nguyên do dân số toàn cầu bùng nổ. Cuốn sách Quả bom dân số của Paul Ehrlich – cựu giáo sư Đại học Stanford và nhà nghiên cứu Anne Ehrlich dự báo nạn đói toàn cầu sẽ xảy ra và tỷ lệ tử vong tăng khi dân số tăng.

Tuy nhiên, 50 năm sau, thế giới lại giàu có hơn, học vấn cao hơn, ăn uống ngon hơn, ở nhà tốt hơn và tỷ lệ nghèo thấp hơn so với thời điểm dân số ít, Eberstadt nói.

Lee cho rằng với khi chính phủ Hàn Quốc thay đổi chính sách nhanh chóng và nhận thức xã hội tiên tiến hơn trong những năm gần đây, các giải pháp đột phá sẽ xuất hiện. Eberstadt cũng chỉ ra năm 1953, khi Chiến tranh Triều Tiên chấm dứt, rất ít người cho rằng Hàn Quốc sẽ đạt được thành tựu như hiện tại.

Con người có khả năng thích ứng đặc biệt. Hiện tại là một loại thách thức rất khác, nhưng nhìn vào những gì diễn ra trong quá khứ, tôi không cho rằng họ sẽ gục ngã đâu, ông nói.